De internationale kunstcampus deSingel speelde vanaf de jaren 1980 een belangrijke rol in de uitbouw van een architectuurcultuur in Vlaanderen. Een architectuurprogrammator van deSingel haalde vanaf 1985 binnen- en buitenlandse architecten en tentoonstellingen naar Antwerpen. Lezingen, publicaties en rondleidingen werden aan deze tentoonstellingen gekoppeld en gaven zo een sterke impuls aan een breder architectuurdebat in Vlaanderen. Het was ook in deSingel dat het Vlaams Architectuurinstituut in 2002 ontstond, dat vandaag samen met deSingel de publiekswerking rond architectuur verder zet. Het VAi is nog steeds gehuisvest in de gebouwen van deSingel en de architectuurtentoonstellingen in huis zijn er vandaag een coproductie van het VAi en deSingel.
Het VAi en vooral de archievenafdeling van dit instituut, het Centrum Vlaamse Architectuur-archieven, waren zich al langer bewust van de waarde van het architectuurarchief dat deSingel door de jaren opbouwde. In het licht van de tentoonstelling "De Wonderjaren. 30 jaar architectuur in Vlaanderen" (25 oktober 2015 - 10 januari 2016) besloten het CVAa en deSingel om dit archief beter in kaart te brengen en toegankelijk te maken.
In eerste instantie werd het curatorenarchief geordend en geïnventariseerd door een medewerker van het CVAa en een stagiaire. Het kreeg een beknopte beschrijving in Odis.
Voormalig deSingel-architectuurprogrammator Katrien Vandermarliere, die van 2002 tot 2010 directeur was van het VAi, verleende haar medewerking bij het identificeren van bepaalde stukken.
Aan de hand van een inventaris kunnen onderzoekers en andere geïnteresseerden vandaag gemakkelijker hun weg vinden in dit archiefbestand en er gericht in zoeken. De tentoonstellingen vanaf 1985 kregen bovendien een beschrijving in Odis onder de vorm van ‘gebeurtenissenrecords’. Grote namen uit de nationale en internationale architectuurwereld passeerden de revue naast jongere architectuurbureaus in monografische of thematische tentoonstellingen, met bijvoorbeeld O.M.A./Rem Koolhaas (1985), Luc Deleu (1987), Jonge architecten in België (1988), Léon Stynen (1990-1991), Jean Nouvel (1991), Homeward. Contemporary architecture in Flanders (1999-2000), Toyo Ito (2000), Xaveer De Geyter Architecten (2001), B-Architecten (2004).
Dit curatorenarchief, dat deels uit analoog en deels uit digitaal materiaal bestaat, is slechts een deel van het architectuurarchief van deSingel. Daarnaast is er ook het productiearchief, gevormd door de medewerkers van deSingel die instonden voor het eigenlijke bouwen van de tentoonstellingen. Dit archief werd voorlopig nog niet geïnventariseerd en bestaat uit twee onderdelen, die op drie plekken bewaard worden:
- Dynamisch archief in het kantoor van de medewerkers van deSingel die zich vandaag nog steeds met tentoonstellingsproductie bezighouden. Deze medewerkers grijpen vaak terug naar productieoplossingen of leveranciers waarover ze gegevens vinden in de dossiers van vorige tentoonstellingen. Ze blijven dit archief dus actief gebruiken.
- Statisch archief dat uit tentoonstellingsstukken bestaat (panelen, sokkels, tafels, reproducties enzovoort) en dat fysiek op twee plekken bewaard wordt, met name in een extern depot en in de archiefkelder van deSingel.
De ordening en inventarisering van dit productiearchief wordt voorbereid door het CVAa.
Een interessante aanvulling bij het architectuurarchief van deSingel zijn de negatieven waarover fotograaf Jan Kempenaers eind 2014 contact opnam met het CVAa. Het gaat om foto’s die hij door de jaren maakte van de architectuuractiviteiten in deSingel. DeSingel investeerde in de digitalisering van deze beelden, onder begeleiding van het CVAa. Opnieuw zorgde voormalig curator Katrien Vandermarliere voor een eerste identificatie van deze archiefbeelden, die nu alvast intern ontsloten zijn, in afwachting van verdere publieke ontsluiting. Het VAi en het CVAa zorgden op hun beurt voor de digitalisering van een aantal stukken uit het deSingel-architectuurarchief in functie van de expo ‘De wonderjaren’ en voegden deze digitale bestanden toe aan het archief.
Op 25 oktober 2015 opent in Knokke de tentoonstelling van VAi en CVAa "De Wonderjaren. 30 jaar architectuur in Vlaanderen".
De tentoonstelling loopt tot 10 januari 2016. Bekijk ook andere CVAa-activiteiten rond het cultureel erfgoed van 30 jaar architectuurcultuur in Vlaanderen.
Bron:
Steekkaart in Archiefbank: Architectuurarchief van Desingel. 1985-2010
