Het omvangrijke archief van de Mechelse Sint-Romboutskathedraal biedt niet alleen voor kerkhistorici een schat aan informatie. Ook musicologen en muziekliefhebbers in het algemeen kunnen er hun hart in ophalen. In het archief is immers een rijke 18de- en 19de-eeuwse muziekverzameling aanwezig, naast een omvangrijke collectie liturgische drukken. Beide deelcollecties worden samen met de andere onderdelen van het archief bewaard in het Aartsbisschoppelijk Archief te Mechelen. Dankzij een projectsubsidie van de Vlaamse Gemeenschap konden deze tot nu toe vrijwel onbekende verzamelingen recent worden geïnventariseerd.
De muziekverzameling bevat nagenoeg uitsluitend vocale kerkmuziek met instrumentale begeleiding (missen en motetten), waarin twee delen te onderscheiden zijn. De eerste deelverzameling omvat 140 18de-eeuwse handgeschreven composities en fragmenten, voornamelijk samengesteld in Rome en geschonken aan het Sint-Romboutskapittel in het begin van de 18de eeuw. Bijzonder interessant is de bestaande inventaris hiervan uit 1739, met aanvullingen van latere datum. Een groot deel van de werken die hierin opgesomd staan, bleven tot op vandaag bewaard. Verschillende ervan vermelden jammer genoeg geen naam, maar onderzoek toonde aan dat deze collectie grotendeels unica bevat en dus historisch bijzonder waardevol is. Toonaangevende Italiaanse componisten als Francesco Mancini (1672-1737), Antonio Lotti (1666-1740) en Francesco Nicola Fago (1677-1745) zijn in deze collectie vertegenwoordigd. Daarnaast liet ook de lokale zangmeester C. J. Thomas (ca. 1760) een werk na. Een anonieme achtstemmige miscompositie uit 1710 trekt bijzondere aandacht: aan het einde van de eerste en de tweede vioolpartij werd ze ondertekend met "s[crips]it in carceribus". Dit leert ons dat deze mis in gevangenschap geschreven of gekopieerd werd.
Een tweede deelverzameling partituren is hoofdzakelijk 19de-eeuws en telt 122 bundels in handschrift en druk met religieuze meerstemmige composities. Duitstalige componisten hebben hierin het overwicht, met namen als Michael Haller (1840-1915), Franz Schöpf (1836-1915), Karl Kempter (1819-1871) en Michael Haydn (1737-1806). De belangrijkste lokale meesters zijn Frans Verswijvel (werkzaam ca. 1848-1867), Oscar Depuydt (1858-1925), Edgard Tinel (1854-1912) en Léon de Burbure (1812-1889).
In het archief is immers een rijke 18de- en 19de-eeuwse muziekverzameling aanwezig, naast een omvangrijke collectie liturgische drukken. Beide deelcollecties worden samen met de andere onderdelen van het achief bewaard in het Aartsbisschoppelijk Archief te Mechelen.
Daarnaast bevat het kathedraalarchief enkele liturgische handschriften en een omvangrijke collectie liturgische drukken. De bijna driehonderd banden weerspiegelen het rijke palet van boeken voor de eredienst en omspannen vijf eeuwen: het oudste werk, een tweedelig antifonarium, verscheen in 1573 bij Plantijn, het jongste stuk is een uittreksel uit het missale van 1969.
De ontsluiting van deze deelcollecties werd aangepakt conform de internationale wetenschappelijke standaarden. De muziekcollectie werd ingevoerd in RISM (Répertoire International des Sources Musicales), het belangrijkste internationale online-muziekrepertorium. Voor de liturgische drukken van vóór ca. 1800 werd gebruik bemaakt van de database van STCV (Short Title Catalogus Vlaanderen), dé online-bibliografie van het handgedrukte boek in Vlaanderen. Het Aartsbisschoppelijk Archief te Mechelen was initiatiefnemer van het project, maar werkte nauw samen met verschillende partners: Resonant vzw (Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed), Short Title Catalogus Vlaanderen en FoKAV (Forum Kerkelijke Archieven Vlaanderen).
De archivistische ontsluiting van de collectie mikt enerzijds op een gespecialiseerde doelgroep van musicologen en kerkhistorici, zowel binnen als buiten Vlaanderen. Anderzijds is het ook de bedoeling er een geïnteresseerd publiek van muziekliefhebbers kennis mee te laten maken. Het Aartsbisschoppelijk Archief hoopt in de toekomst in samenwerking met Resonant een selectie van de partituren te kunnen uitgeven, al dan niet in digitale vorm en met de steun van andere partners. Ook het Festival van Vlaanderen-Mechelen wil bijdragen aan de valorisatie van de muziekcollectie. Er zijn plannen om in 2009 een concertreeks te organiseren rond het thema van het muziekleven in de Sint-Romboutskathedraal van de 16de tot de 19de eeuw. Daarin zouden minstens twee concerten gewijd zijn aan de 18de- en 19de-eeuwse muziekpraktijk.
deelarchief: Muziekcollectie 18de eeuw Sint-Rombouts Mechelen. 18de eeuw ; 1703-1714
deelarchief: Muziekcollectie 19de eeuw Sint-Rombouts Mechelen. Circa 1840-1925
Viool 1-partij van de anonieme achtstemmige mis uit 1710, geschreven in gevangenschap.
Het omvangrijke archief van de Mechelse Sint-Romboutskathedraal biedt niet alleen voor kerkhistorici een schat aan informatie. Ook musicologen en muziekliefhebbers in het algemeen kunnen er hun hart in ophalen.
Het opus 24 van Karl Kempter voor vier soli, strijkers, orkest en orgel.
De titelpagina van een Graduale uit 1599, gedrukt bij Plantijn.
Een afbeelding van het vagevuur in een editie van de Missa defunctorum uit 1846.
