De heemkundige kring Jan Vleminck werd in 1963 opgericht vanuit de behoefte van enkele inwoners om meer te weten te komen over het verleden van de gemeente. Officieel ging de kring van start op 29 mei 1964 onder initiatiefnemer en historicus Kamiel Franssens. De naam “Jan Vleminck” verwijst naar een 16de-eeuwse Antwerpse koopman die in Wijnegem een buitenverblijf had.
De heemkundige kring verzorgde diverse tentoonstellingen en activiteiten (waaronder voordrachten en filmvoorstellingen). In 1968 vond de kring een onderkomen in de herberg “In de Olmen Boomkens”, daterend van midden 19de eeuw. Tijdens de jaren 1970 werd de kring omgevormd tot een vzw. Tientallen jaren later vond hij een nieuw onderkomen in de boerderij van het Gasthuis, waar ook de archieven werden ondergebracht.
De werking focust zich op vier domeinen: de collectie, de jaarlijkse tentoonstellingen, het tijdschrift en de ledenactiviteiten.
Tientallen Wijnegemse verenigingen, personen en families vertrouwden hun archief toe aan de heemkundige kring. Hij heeft een sterke netwerkfunctie in zijn omgeving. De collectie is ontsloten in een onlinedatabank die geconsulteerd kan worden op de website. De archiefbestanden werden ook systematisch ontsloten in Archiefbank Vlaanderen.
De collectie bevat meer dan 80 private archieven en documentaire collecties. Je vindt er o.m. sportarchieven (bv. van de Sint-Sebastiaansgilde, Edel en Sterk Turnkring, Geel-Zwart Volleybalclub, Royal Antwerp Rowing Club, Société Royal Nautique Anversoise) en muziekarchieven (bv van Zangkoor Fidelitas, harmonie De Wijngaard). Ze bevatten statuten en reglementen, vergaderstukken van bestuursvergaderingen, boekhoudkundige stukken, briefwisseling, brochures, activiteitendossiers, enz.
De heemkring bewaart ook bedrijfsarchieven van jeneverstokerij Meeus (ca. 1891-1930) en Simina Mouterij (ca. 1930-1940). Van Meeus zijn stukken van het kadaster, plannen van de stokerij en mouterij, foto’s, briefwisseling en familieaktes bewaard. Het archief van Simina bevat o.a. bouwaanvragen, grond-, liggings- en installatieplannen.
Een van de omvangrijkste familiearchieven is dit van de familie van Havre. Het bestrijkt meer dan zes eeuwen familiegeschiedenis en vangt aan in 1390 met de aankoop van een boerderij door Joannes van Havre. Naast allerhande familiale documenten (testamenten, persoonlijke briefwisseling, diploma’s, …) bevat het ook talrijke schepenakten, baljuwrekeningen, gerechtelijke vonnissen en documenten betreffende de armenzorg.
Daarnaast bewaart de heemkundige kring ook het archief van baron de Gruben, met daarin ook belangrijke stukken van de familie Fourment.
Bronnen:
Website Heemkundige kring Jan Vleminck
Steekkaart in Archiefbank: Collectie van de Heemkundige Kring Jan Vleminck vzw, Wijnegem. 14de eeuw-heden.
