Amnesty International (AI) staat al jaren gekend als de organisatie die zich wereldwijd inzet voor de naleving van de mensenrechten. Deze beweging werd opgericht in Londen in 1961 en groeide snel uit tot een vaste waarde. In het begin lag hun focus op de vrijlating van gewetensgevangenen, maar langzaamaan kwamen ook de politieke gevangenen in het vizier. Amnesty ijverde voor eerlijke processen voor deze gevangenen, zolang ze geen geweld gebruikt hadden. In de jaren 1970 kantte de beweging zich ten volle tegen de doodstraf. Ook buitengerechtelijke executies en ‘verdwijningen’ kwamen op de agenda te staan.
In de loop van de jaren is het mandaat van de organisatie steeds verder uitgebouwd. Vandaag de dag zet Amnesty zich in voor de verwezenlijking van alle rechten vermeld in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, alsook voor de naleving van de latere internationale mensenrechtenverdragen. Naast schendingen begaan door de overheid, richt men zich nu eveneens op de inbreuken gepleegd in privésfeer, zoals huiselijk geweld. Tegenwoordig telt de organisatie drie miljoen leden en donateurs en vindt men afdelingen terug over 160 verschillende landen en gebieden verspreid.
De Vlaamse afdeling van Amnesty International kent zijn officiële start in 1973. Op 6 september van dat jaar wordt Amnesty Belgium boven de doopvont gehouden en creëert hierbij zowel een Waalse (AI-Belge francophone) als een Vlaamse afdeling (AI-Nederlandstalig). 1973 betekent ook een eerste doorbraak voor de organisatie in België. De eerste grote anti-martelcampagne wordt met veel media-aandacht goed ontvangen. De werking blijft gestaag groeien, adoptiegroepen en werkgroepen schieten uit de grond, campagnes en acties worden met veel enthousiasme gevoerd. In 1977 komen er nieuwe statuten met een naamswijziging voor AI-Nederlandstalig naar Amnesty International Vlaanderen.
Vandaag de dag zet Amnesty zich in voor de verwezenlijking van alle rechten vermeld in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, alsook voor de naleving van de latere internationale mensenrechtenverdragen.
In de volgende decennia kent Amnesty Vlaanderen een fluctuerend verloop. Een stagnerende ledengroei in de jaren 1980 zorgt ervoor dat de beweging zich opnieuw moet profileren. De nadruk wordt nu meer gelegd op de fondsenwerving, met onder meer de sticker- en kaarsenverkoop. Daarnaast wordt ook de werking van de Lokale Groepen nog centraler gesteld. Daar ligt immers de basis van het succes van Amnesty. In de jaren 1990 blijft men zijn weg zoeken met nieuwe beleidsplannen en ‘marsrichtingen’. Het voornaamste doel spitst zich toe op ‘de zichtbaarheid van Amnesty vergroten’. Door de nadruk te leggen op meer beleidsbeïnvloedend werken, probeert men om zo de doeltreffendheid te vergroten. Vandaag de dag is AI Vlaanderen meer dan ooit actief in het bestrijden van mensenrechtenschendingen.
Sinds begin 2010 bevindt het archief van Amnesty International Vlaanderen zich in het Amsab-ISG. Dit uitgebreide archief is hier dankzij een samenwerkingsovereenkomst tussen beide partijen terechtgekomen en meteen verwerkt tot een inventaris. Wat het archief van Amnesty International Vlaanderen zo interessant maakt, is in de eerste plaats de periode die het archiefmateriaal bestrijkt. Vanaf de jaren 1970 tot 2000 vormt het archief een mooi geheel. Een goed voorbeeld zijn de verslagen van de Algemene Vergaderingen en de activiteitenverslagen die een volledig doorlopende reeks vormen.
Het archief van de beginperiode van Amnesty International is niet volledig. Toch is er een aantal belangrijke stukken waaruit onder andere een beeld van het ontstaan van Amnesty International Vlaanderen kan gehaald worden. De echte kern van het archief beslaat de periode 1980-2000. Hier springen verscheidene zaken in het oog. Een onderzoeker kan zijn focus op verschillende onderdelen leggen. Wie meer wil weten over het beleid en de invloed van het internationaal secretariaat op de werking van de Vlaamse sectie, vindt zijn gading in de vele (al dan niet) interne verslagen. De verslagen van de Lokale Groepen zijn eveneens goed vertegenwoordigd, ook al zijn er onoverkomelijke lacunes in de doorgestuurde verslagen. Zij bieden een blik op de werking en de groei van deze groepen vrijwilligers. Een meer thematische inkijk bieden de campagnes van Amnesty rond onder meer doodstraf, foltering en vrouwenrechten. Verder geven de landencampagnes een beeld van de acties gevoerd in een bepaalde periode. Een meer theoretische studie is mogelijk rond het mandaat van Amnesty International. De onderzoeksmogelijkheden binnen dit rijke archief zijn legio, al dan niet gecombineerd met de gerelateerde archieven: bijvoorbeeld het archief van het Internationaal Secretariaat van Amnesty International, het archief van Amnesty International Nederland en het archief van Amnesty International-regio Gent.
Het archief (1961-2010) bevat 1545 nummers opgeborgen in 194 dozen (21,34 lopende meter) en is merendeels vrij toegankelijk. Gesloten delen zijn bijvoorbeeld de verslagen van de interne vergaderingen, de briefwisseling en de dossiers rond de lokale groepen. Deze zijn enkel raadpleegbaar mits toestemming van de archiefvormer of diens afgevaardigde en na een geargumenteerde schriftelijke aanvraag. Voor meer informatie: www.amsab.be
Bron:
Steekkaart in ArchiefBANK: Archief van Amnesty International Vlaanderen. 1961-2010.
