In de Georgische hoofdstad Tbilisi loopt momenteel een tentoonstelling die het verhaal brengt van de Antwerpse ondernemers Henri en August Muls die in de periode 1908-1926 een mangaanmijn uitbaatten in Darkveti. De presentatie is volledig gebaseerd op materiaal uit een familiearchief dat in ons land wordt bewaard.
Het aanzet tot het initiatief kwam van Amsab-ISG-medewerkster Rita Calcoen die goede persoonlijke contacten onderhoudt met de collega’s van het Nationaal Archief van Georgië. Die reageerden enthousiast op het idee om met een selectie uit de meer dan 2000 brieven en het bewaarde fotomateriaal het verhaal te evoceren van de gebroeders Muls (broers trouwens van schrijver Jozef Muls waarvan het archief wordt bewaard in het Letterenhuis). De publicatie: In de Kaukasus: dagboek van August Muls, een Antwerps mijnexploitant 1917-1918 (1990) van Johan Braet en Eddy Stols vormde daarbij een goede basis.
De economische activiteit werd ernstig belemmerd tijdens de oorlogsperiode: niet alleen waren meer dan de helft van de werknemers gemobiliseerd maar vanwege logistieke problemen werd de exploitatie en vooral het transport van mangaan erg bemoeilijkt. Anderzijds was er een toenemende vraag van mangaan voor de oorlogsindustrie.
Het Georgische avontuur van de Mulsen nam een aanvang toen August zich in 1908 als beheerder van de in Frankrijk gevestigde Société des Mines de Mangane in Darkveti vestigde. In 1910 nam hij de exploitatie van de mijn in eigen handen samen met zijn broer Henri die als ingenieur instond voor de praktische organisatie. Naast de opstart van de mijn blijkt ook de aanleg en het onderhoud van een grote moestuin zeer belangrijk. Er wordt gekookt zoals thuis.
Jongere broer Pieter kwam in 1913 assisteren bij de uitbating van de mijn en bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog zocht de ganse familie Muls familie een onderkomen in het relatief rustige Georgië. Toen vader Muls er in 1916 plotseling overleed vond hij zijn graf in Darkveti.
De economische activiteit werd ernstig belemmerd tijdens de oorlogsperiode: niet alleen waren meer dan de helft van de werknemers gemobiliseerd maar vanwege logistieke problemen werd de exploitatie en vooral het transport van mangaan erg bemoeilijkt. Anderzijds was er een toenemende vraag van mangaan voor de oorlogsindustrie.
August huwde in 1923 Lisa Tseretelli: een verarmde Georgische prinses. Met de overname in 1926 van de mangaanmijn door de Amerikaanse industrieel Harriman kwam er een einde aan het Georgische avontuur van de familie Muls.
De tentoonstelling brengt een bijzonder beeld van het leven in Georgië een eeuw geleden. Met zicht op de industriële infrastructuur, een evocatie van de sociale verhoudingen met de grote staking van 1913 en de vrees voor het Bolchevisme. Maar ook de natuur, de cultuur en de traditionele levenswijze komen in het beeldverhaal aanbod. De vele brieven evoceren de culturele en sociale processen gekoppeld aan buitenlandse inbreng bij een beginnende industriële ontwikkeling.
Het initiatief illustreert bovenal de rijkdom en de waarde van private archiefbestanden. Ze hebben het potentieel om zelfs tot ver buiten de landsgrenzen een geïnteresseerd publiek aan te spreken.
Het archiefbestand werd geregistreerd in Archiefbank. Het wordt door de familie bewaard en is vooralsnog niet beschikbaar voor onderzoek.
