Christoffel Plantijn (ca. 1520-1589) startte in 1555 in Antwerpen een drukkerij en uitgeverij. In de volgende decennia bouwde hij zijn bedrijf uit tot de grootste drukkerij en uitgeverij van het Europa van zijn tijd. Hij publiceerde tal van werken van vooraanstaande wetenschappers en humanisten. Zijn goede relaties met de Spaanse koning Filips II leverden hem lucratieve contracten op voor het drukken van missalen, brevieren en andere religieuze massaproducten voor Spanje en haar kolonies.
Bij het overlijden van Plantijn volgde zijn schoonzoon Jan I Moretus (1543-1610) hem op. De nakomelingen van Jan Moretus zetten de Officina Plantiniana tot het midden van de 19de eeuw voort. Geleidelijk aan legden ze zich volledig toe op het drukken van de zeer winstgevende boeken voor de katholieke liturgie. In 1876 verkocht Edward Moretus het woonhuis en de drukkerij met de waardevolle inboedel aan de stad Antwerpen, die het als museum voor het publiek openstelde.
De familie Moretus
Samen met de toenemende rijkdom steeg ook de sociale status van de Moretussen. In 1692 werd Balthasar III Moretus in de adelstand verheven. Het kapitaal werd geïnvesteerd in vastgoed en aandelen van overzeese handelsmaatschappijen. Via huwelijken verbonden de Moretussen zich met vooraanstaande families uit de Antwerpse elite. Wanneer deze families uitstierven, werd het archief toegevoegd aan het bestand van familie Moretus. Op deze wijze vergaarde de familie in de loop van de 17de en 18de eeuw een conglomeraat van Antwerpse familie- en bedrijfsarchieven.
De unieke collecties van het Museum Plantin-Moretus geven een buitengewoon gedetailleerde inkijk in het vroegmoderne boekbedrijf. Het archief van de Officina Plantiniana documenteert het volledige proces van het uitgeven over het drukken tot het verkopen van een publicatie.
Onderzoeksmogelijkheden
De unieke collecties van het Museum Plantin-Moretus geven een buitengewoon gedetailleerde inkijk in het vroegmoderne boekbedrijf. Het archief van de Officina Plantiniana documenteert het volledige proces van het uitgeven over het drukken tot het verkopen van een publicatie. Behalve voor de geschiedenis van de boekdrukkunst is het archief een voortreffelijke bron voor de sociaal-economische en politieke geschiedenis van de Nederlanden. Het archief is ook zeer relevant voor de studie van het humanisme en de contrareformatie, de verspreiding van kennis, en de geschiedenis van de wetenschap. UNESCO erkent het bedrijfsarchief terecht als ‘Memory of the World’. Ook het familiearchief is een uitstekende bron voor de sociaal-economische geschiedenis, en heeft grote troeven op het vlak van consumptie- en bedrijfsgeschiedenis.
Toegankelijk
Het Plantin-Moretus archief heeft een omvang van 113 strekkende meter. Voorlopig is de Inventaris op het Plantijnsch archief van Jan Denucé van 1926 de toegang op het archief. Het Museum Plantin-Moretus werkt evenwel aan de online beschrijving van het Plantin-Moretus archief volgens de hedendaagse archiefbeschrijvingsnormen. De online toegang is in volle ontwikkeling en wordt stelselmatig verder uitgebouwd.
Het Plantin-Moretus archief is raadpleegbaar van maandag tot vrijdag van 10u tot 16u in de leeszaal van het Museum Plantin-Moretus.
Bron:
Steekkaart in Archiefbank: Archief familie Plantin-Moretus. 1555-1876
Christoffel Plantijn (ca. 1520-1589) startte in 1555 in Antwerpen een drukkerij en uitgeverij. In de volgende decennia bouwde hij zijn bedrijf uit tot de grootste drukkerij en uitgeverij van het Europa van zijn tijd.
Arbeidsreglement van de Plantijnse drukkerij, 1555.
Privilege voor de wereldkaart van Mercator, 1569.
Richtlijnen van fr. Francisco de Villalva aan het Hof te Madrid inzake de muzieknotatie in liturgische boeken, 1574.
Brief van Justus Lipsius aan Jan I Moretus, 1602.
Grafschrift van Maria Isabella Theresia De Vlieghere, schoonmoeder van Joannes Jacobus Moretus, 1722.
In 1922 begon een sportieve ondernemer, Camiel Thomas (1889 - 1964) met het fabriceren van racingschoenen en petjes in een familiebedrijf dat de koerscultuur voor altijd mee vormgaf. Dankzij zijn nauwkeurig bijgehouden archief kunnen we dit verhaal nu herbeleven.
Wie is Yvonne Sterk? Een dichteres en activiste met een uitzonderlijk levensverhaal. Geboren in Wilrijk, raakte ze in de jaren '60, na een ontmoeting met een sjeik, diep betrokken bij de Arabische wereld en de Palestijns-Israëlische kwestie. Haar avontuurlijke leven bracht haar zowel roem als controverse, vastgelegd in een indrukwekkend archief, dat werd overgedragen aan het Archief- en Onderzoekscentrum voor Vrouwengeschiedenis (AVG-Carhif).
Het nieuwe schooljaar is net begonnen, en daarom zetten we deze maand een bijzonder schoolarchief in de kijker, met name het archief van het Sint-Lievenscollege te Antwerpen.
