Al meer dan honderd twintig jaar zijn de zusters annuntiaten een begrip in het Leuvense. Hun leven en werk leverden bijzonder boeiend erfgoed op over de intense onderwijs- en andere activiteiten van het religieus instituut. De lokale Leuvense geloofsgemeenschap evolueerde naar een diocesane congregatie en recente naar een instituut van pauselijk recht.
Even voorstellen
De geschiedenis van de annuntiaten van Heverlee is nauw verbonden met het Heilig Hartinstituut van Heverlee, vandaag een campus met ruim 7000 leerlingen en studenten en nog steeds de thuisbasis van de congregatie. Daarbuiten omvat het door de annuntiaten ontwikkelde activiteitsveld tientallen scholen en kinderdagverblijven in het Leuvense, in de hoofdstad en in de Brusselse rand, een bezinningscentrum in Limburg en een woon- en zorgcentrum in de steigers. De in Congo, Burundi en Kameroen opgerichte huizen van de congregatie zijn bedrijvige centra van waaruit een batterij aan ontwikkelingsactiviteiten werden ontplooid.
Drie tradities liggen aan de basis van het apostolische werk en het religieuze leven: het apostolisch charisma en de sociale gedrevenheid van pastoor De Clerck en zijn armenschool (1787), de pedagogische visie en ambities van priester Xavier Temmerman en de mariale spiritualiteit van Johanna van Frankrijk, stichteres van de contemplatieve annuntiatenorde.
De geschiedenis van de annuntiaten van Heverlee is nauw verbonden met het Heilig Hartinstituut van Heverlee, vandaag een campus met ruim 7000 leerlingen en studenten en nog steeds de thuisbasis van de congregatie.
Werking in situ
In 1986 startte zuster Leen Welkenhuyzen (1924-2006) onder begeleiding van KADOC-KU Leuven met de uitbouw van het archief “in situ”. Het doel was om het erfgoed te bewaren en te ontsluiten op de plaats waar het zich gevormd had. Een studiedag rond ‘gender en missie’ in 2003 betekende de start van de publiekswerking, waarna diverse publicaties volgden en een consultatieruimte werd geopend. De collecties zijn ontsloten in een databank en toegangen zijn inmiddels online beschikbaar via Archiefbank Vlaanderen en Odis en op termijn in Erfgoedplus en scopArchiv. In 2009 behaalde de archiefdienst het kwaliteitslabel van erkende culturele archiefinstelling. Een zeer belangrijke uitdaging vormt daarbij de veilige bewaring en overzichtelijke ontsluiting van de aangroeiende ‘digital born archives’ ofwel digitale documenten.
Bijzonder interessant aan deze werking “in situ” is dat ze de ontmoeting tussen roerend en onroerend erfgoed, tussen relicten en verhalen en tussen de jongere en de oudere generaties mogelijk maakt. Het spreekt voor zich dat op een scholencampus erfgoededucatie een belangrijk speerpunt van de publiekswerking vormt. Het project ‘School in oorlog’ is een succes dat inmiddels voor 20 klassen van het eerste jaar secundair onderwijs werd ingericht. Jongeren verdiepen er zich in het beklijvende oorlogsverhaal aan de hand van het zeer verscheiden erfgoed dat rond het thema bewaard wordt.
Een coherente collectie
Het verzamelde erfgoed van de annuntiaten omvat vandaag een erfgoedbibliotheek, een fotocollectie, een museale verzameling en een documentair archief. Het belang van deze erfgoedcollectie schuilt in haar inhoudelijke coherentie en veelvormigheid. Alle erfgoedcategorieën zijn aanwezig. Met zijn 250 lopende meter archief is dit fonds ongetwijfeld een van de belangrijkste geordende en ontsloten onderwijsarchieven in Vlaanderen. Centraal in dat geheel staan de congregatie en haar vele activiteiten, met onderwijs als belangrijk luik. De dienst bewaart archieven van de tientallen scholen die behoren of behoord hebben tot de inrichtende machten van de congregatie. Wie geïnteresseerd is in het didactische erfgoed uit de 19de en 20ste eeuw komt hier aan zijn trekken. Een overzicht van die scholen kan je vinden via www.odis.be. Ze bestrijken het volledige onderwijsveld en alle niveaus. In het archief is er echter veel meer te vinden dan alleen onderwijsdocumenten. Ook religie en spiritualiteit, religieuze kunst en cultuur, architectuur, landbouw en wetenschap, missie en (de)kolonisatie komen als thema’s aan bod. Kortom een rijk geheel, dat vele bezoekers in de positieve zin kan verrassen. En wie aan een tentoonstelling of andere publieksgerichte activiteit denkt, mag zeker niet vergeten de museale collectie, de audiovisuele verzameling en de bibliotheek te raadplegen.
Bron:
Steekkaart in Archiefbank: Archief van de Zusters Annuntiaten van het Heilig-Hartinstituut Heverlee. 1787-2012
